Định vị nghề MC

       Một trong rất nhiều thông báo tuyển người, thông báo tìm MC cho các chương trình truyền hình có lẽ là “hot” nhất. Ví dụ chỉ riêng việc tuyển MC cho kênh VTV6 – kênh tương tác của VTV dành riêng cho thanh thiếu niên, yêu cầu chọn 20 MC cho các chương trình, tỷ lệ “chọi” là 1/40, nhưng cuối cùng chỉ lọc được 12 người. Sau 1 năm phát sóng, do yêu cầu mở rộng, cần tuyển thêm CTV thì đây bắt đầu trở thành sân chơi của sinh viên nhiều trường. Trong số những MC (được gọi là) nổi tiếng và được tuyển chọn, liệu có mấy ai hiểu hết được những yêu cầu khắt khe của nghề? Mà nói như một ban giám khảo của cuộc thi “Người dẫn chương trình truyền hình”- Đài TH TP HCM: “MC chủ yếu bây giờ là “thanh, sắc”, đòi hỏi những kỹ năng chuyên môn của nghề khó như tìm kim đáy bể, đòi chuyên nghiệp nữa thì chẳng biết có MC ở Việt Nam đạt tiêu chuẩn.

       MC - từ nguyên gốc là Master of Ceremonies – Sometimes spelled emcee, người dẫn chương trình truyền hình. Trong từ điển bách khoa toàn thư định nghĩa, MC là người có tính hoạt bát, tự tin trước công chúng, có kiến thức rộng, khôi hài, thanh lịch, duyên dáng, có uy tín với công chúng; có khả năng dẫn dắt chương trình như một cầu nối với khán giả, làm cho khán giả không chỉ say mê, thích thú, mà còn là một bộ phận không thể thiếu trong kết cấu chương trình. Chương trình đó có thành công hay không, hơn nửa là do tài năng của MC.
       Theo như giáo trình báo chí ở Khoa báo chí Đại học Lile (Pháp), những kỹ năng cần có của một MC gồm 6 điểm cơ bản: Đài tử - tiếng nói, âm vực sân khấu phải tròn, rõ, vang, chính xác; Nghệ thuật diễn cảm- biết diễn đạt cảm xúc theo vấn đề, có năng khiếu đạo diễn; Phong cách sân khấu- duyên dáng, thanh lịch, có cá tính riêng biệt; Nghệ thuật biên soạn lời dẫn- có kiến thức sâu rộng; Có khả năng của nhà biên kịch; Phương pháp phối hợp- kết hợp một cách thống nhất để tạo thành một sự nhất quán trước sau, có mở- đóng…
       8 chữ vàng cho nghề MC: chính xác, linh hoạt, truyền cảm, nhiệt tình, chính xác thông tin, linh hoạt ứng xử tình huống, truyền cảm trong diễn đạt, nhiệt tình với trách nhiệm cao.

       Thế nhưng ở Việt Nam nói chung, trong ngành truyền hình nói riêng, có được mấy MC nắm rõ những nguyên tắc vàng để thực sự là một MC chuyên nghiệp, có đẳng cấp. Nước ta chưa hề có trường lớp đào tạo cơ bản. Và lại, chiêu sinh rồi thì kiếm đâu ra thầy để dạy trò? Không phải phát thanh viên nào cũng “nhún chân” một cái là trở thành MC, mà cũng không phải cô gái xinh tươi hay chàng trai đẹp mã nào cũng có thể học thuộc lòng nội dung kịch bản là thản nhiên bước ra sân khấu làm MC. Nhờ được đào tạo tạp kỹ ở nước ngoài, MC Thanh Bạch nhiều năm qua vẫn đứng vị trí số 1 tại Việt Nam với sự duyên dáng đôi khi hơi cường điệu. MC Diễm Quỳnh khá khéo léo nhưng đã chuyển sang làm quản lý. MC Quỳnh Hương thì được cái dịu dàng văn vẻ, khác với phong cách tự nhiên gần gũi của MC Anh Tuấn. Bên cạnh đó, còn có thể kể thêm năm bảy tên tuổi nữa, nhưng để đạt đến tầm Thanh Bạch, Tạ Bích Loan, Lại Văn Sâm..thì chắc còn phải chở cả chục năm nữa. Dù nghề MC đang rất hot, vẫn phải bình tĩnh nhìn nhận đội ngũ MC tạm gọi là chuyên nghiệp còn rất yếu, nhất là nền tảng kiến thức.

       Lựa nghiệp nói nhiều - Chọn duyên nói hay

       “Làm MC vừa khó, vừa khổ” – đó gần như là câu trả lời chung của các MC nổi tiếng và có thâm niên. Để có được chỗ đứng trong lòng khán giả là cả một quá trình không ngừng rèn luyện, học tập và cả giữ gìn…
       Ngoài việc phải luôn thu nạp kiến thức về lĩnh vực phụ trách, mà mỗi chương trình mang nội dung khác nhau, còn phải luôn ý thức làm mới phong cách của mình, phải luôn giữ gìn “thanh, sắc”, tư cách nghề nghiệp, lối sống, vì đã mang danh “người của công chúng”. Chưa kể cả trăm khó khăn vất vả không tên: đi sớm về khuya, áp lực công việc căng thẳng, không những chạy đua với thời gian, mà đôi khi còn phải đua với trường quay, chương trình nhiều, trường quay ít, thế là tranh thủ, bất kể giờ giấc. Đi làm, nhiều khi như đem cả tủ quần áo theo và trong một ngày thay 4,5 bộ trang phục, vì phải thu hình cho nhiều buổi phát sóng. Hôm không quay lại vùi đầu vào kịch bản dựng chương trình, gần như không có khái niệm ăn sáng, trưa, tối…đói thì ăn rồi làm tiếp cho xong. Vậy mà đâu phải lúc nào cũng suôn sẻ, trôi chảy, “tai nạn nghề nghiệp” gần như không ai tránh khỏi.

       Ở Việt Nam vẫn chưa có văn bản chính thức công nhận nghề MC. Các MC phần lớn là vừa học vừa làm, vừa rút kinh nghiệm, làm nhiều, làm lâu thì dần trở thành chuyên nghiệp. Nhưng ngay cả chính những MC nổi tiếng cũng vẫn cảm thấy mình chưa thực sự là MC chuyên nghiệp. Ngoài sự thiếu hụt kiến thức nghề vì không được học bài bản, còn có những hạn chế về sự chủ động xây dựng chương trình, chưa được hoàn toàn có một chương trình riêng mang dấu ấn cá nhân như một thương hiệu của MC và của đài Truyền hình.

       “Nói vậy mà không phải vậy” – như câu nói hài hước của người Nam Bộ. Ở một chiều khác, nghề MC ở Việt Nam dễ vô cùng. Gần như ai cũng có thể trở thành MC, chỉ cần một chút thanh, sắc. một chút mạnh dạn lanh lợi là có cơ hội làm MC nếu thích. Thêm danh hiệu ca sỹ, nghệ sỹ sân khấu, diễn viên điện ảnh, hay là người đẹp, hoa hậu…có chút tiếng tăm thì chuyện muốn được làm MC, được mời làm MC không có gì khó khăn. Dạo qua một lượt các nhà đài từ VTV đến các đài địa phương, tỷ lệ MC không thuộc biên chế nhà đài chiếm hơn phân nửa. Trong số đó là ca sỹ, nhạc sỹ, diễn viên sân khấu, điện ảnh…ngoài ra còn có vài gương mặt trẻ của các kỳ thi triển vọng MC, hay các ngành khác, hoặc sinh viên của các trường không thuộc ngành báo chí. Những MC không thuộc biên chế nhà đài, thường dẫn các chương trình game show, đố vui, âm nhạc, những chương trình mà tính giải trí nhiều, vui vẻ là chính, yêu cầu về kỹ năng MC không đặt nặng, mà quan trọng ở chỗ họ đang là “sao”, “người của công chúng”, có một số lượng “fan” hay khán giả nhất định trong một lĩnh vực giải trí nào đó. Họ cũng chạy show MC không thua gì show biểu diễn. Họ đem phong cách của lĩnh vực đang hoạt động vào phong cách MC.
       Làm MC ở Việt Nam thật dễ. Hay MC ở Việt Nam là những người đa tài, đa năng. Một MC có thể dẫn nhiều chương trình khác nhau, mà các chương trình không có mối liên hệ nào với nhau, thâm chí đối nghịch nhau như lửa với nước. Có MC trung bình một tuần dẫn khoảng trên dưới 20 chương trình, còn làm talk show, làm bản tin nước ngoài…Không chỉ làm MC trên Tv, họ còn tham gia làm MC cho các sân khấu nhà hát, tụ điểm ca nhạc hay một event…

       Như một “mode” rất thời thượng, các câu lạc bộ, nhà văn hoá gần đây thi nhau mở các khoá học đào tạo MC. Nhưng thực sự họ được đào tạo như thế nào? Giáo trình giảng dạy phần lớn là copy một cách lẻ tẻ không hệ thống của nước ngoài, tổng kết kinh nghiệm của các MC nổi tiếng trong ngoài nước, mỗi nơi một kiểu, không theo quy tắc, chuẩn mực nào, như một món thập cẩm đủ loại. Điều quan trọng nhất là các kỹ năng của nghề lại không được chú ý. Nhưng như một nghịch lý, khi tuyển MC, nhà đài thường đến những khoá học này tìm người.

       Làm MC dễ hay khó? Thật ra MC THVN là những người lạc quan nhất, dũng cảm nhất. Truyền hình là một ngành truyền thông công nghệ cao, ngày một phát triển không ngừng. Nhu cầu MC càng tăng, nhưng không phải vì thế mà chạy theo số lượng. Đã đến lúc cần phải đặt vấn đề đào tạo MC một cách chuyên nghiệp có hệ thống, như một ngành nghề lao động đặc biệt.

M.Phương (nguồn: camnangmuasam)